ខេត្តនេះស្ថិតនៅភាគពាយព្យប្រទេសកម្ពុជា។
បន្ទាយមានជ័យជាខេត្តដ៏ស្រស់ស្អាតផ្ដល់ជូននូវការចាប់អារម្មណ៍បែប
ធម្មជាតិនិងប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើនបូករួមទាំងប្រាសាទបុរាណ
ការអភិរក្សសត្វព្រៃ និងកន្លែងសក្ការបូជា។ ទីក្រុងរបស់ខេត្តគឺ
សិរីសោភ័ណ (ស៊ីសុផុន)។
ការទាក់ទាញសំខាន់បំផុតនៅក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យគឺប្រាសាទបន្ទាយឆ្មា
សតវត្សរ៍ទី១២។ ប្រាសាទនេះកសាងនៅរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧
ចន្លោះសតវត្សរ៍ទី ១២ និង១៣។
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មាត្រូវបានគេស្គាល់តិចណាស់
ប៉ុន្តែពិតជាស្រស់ប្រណីត ដូចគ្នានឹងប្រាសាទអង្គរវត្តដែរ។
ធ្វើដំណើរត្រឹមតែពីរម៉ោងពីខេត្តសៀមរាប
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មាជារតនសម្បត្តិប្រវត្តិសាស្រ្តតែមួយគត់
មានទំហំធំសំបើម ប្រាសាទលាតសន្ធឹងលើទីតាំងធំទូលាយ
ដែលព័ទ្ធទៅដោយព្រៃឈើយ៉ាងខៀវស្រងាត់។
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មាជាប្រាសាទមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទពីរនៅក្រៅតំបន់
អង្គរដែលកសាងពីថ្មធំៗ "ប៉មជាមុខ"
បង្ហាញពីរមុខញញឹមយ៉ាងស្រស់ស្អាតតាមរចនាប័ទ្មបាយ័ន។
ប្រាសាទថ្មភួកដែលបានបោះបង់មានជញ្ជាំងដែលរូបភាពពណ៌នានៃទេវកថា
សង្គ្រាមរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅលើនោះជាមួយរូបភាពនៃជីវភាពប្រចាំ
ថ្ងៃ។
តំបន់ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មាដ៏ធំសំបើមនេះប្រហែលជាអាថ៌កំបាំងបំផុត
មួយក្នុងចំណោមអាថ៌កំបាំងនៅក្នុងសម័យអាណាចក្រខ្មែរ
ទាំងពីរនេះមានន័យដោយទំហំ និងភាពដាច់ចេញពីគេ។
ប្រាសាទដ៏អាថ៌កំបាំងនេះ
តំណាងយ៉ាងប្រសើរបំផុតអោយរូបភាពនៃរាជធានីខ្មែរ
រចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រាសាទបុរាណជាមួយចម្លាក់ពីក្រៅនិងព័ទ្ធជុំវិញ
ដោយព្រៃក្រាស់ៗ
និងមានបក្សីបញ្ចេញសម្លេងខ្ញៀវខ្ញារតាមជញ្ជាំងប្រាសាទធ្វើមិនអោយ
ស្ងប់ស្ងាត់។
ចំពោះអ្នកដែលទៅទស្សនាប្រាសាទនឹងឃើញចម្លាក់ស្រស់ស្អាតជាច្រើន
កប់បាត់ក្នុងចំណោមប្រាសាទបុរាណ និងសសរស្ដម្ភ។
ក្នុងបរិវេណនោះ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានប្រាសាទតូចៗជាច្រើនទៀត
ដែលសុទ្ធតែទទួលរងការខូចខាតពីការបំផ្លាញ។
ប្រាសាទទាំងអស់នោះបូករួមទាំងប្រាសាទមេបុណ្យ តាព្រហ្ម ព្រហ្មមុខបួន
យាយជួន ប្រាណាងតាសុខ និងប្រាសាទជាមត្រី។
បន្ទាយឆ្មាមិនត្រឹមតែស្ថិតនៅក្នុងផែនទីទេសចរណ៍ប៉ុណ្ណោះទេ
ប៉ុន្តែជាការធ្វើដំណើរមួយទៅរកកន្លែងខាងក្រៅ
ជាការផ្សងព្រេងមួយដែលអ្នកនឹងចងចាំជានិច្ចដ៏យូរ។ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មា
ជាប្រាសាទល្បីល្បាញ ធំ និងមិនមានទេសចរណ៍ទស្សនា
ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យជិតព្រំដែនថៃ។
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មាមិនត្រូវបានជួសជុលនិងខូចខាតយ៉ាងខ្លាំង
លាតសន្ធឹងលើបរិវេណដែលមានព្រៃដុះព័ទ្ធជុំវិញ។ មុខរបស់ប៉ម
ប្រាសាទដែលនៅក្នុងព្រៃពិតជាធំធេង
និងគួរអោយភ្ញាក់ផ្អើលដែលបានថែរក្សាចម្លាក់លានយ៉ាងល្អ
ដែលបង្ហាញពីសារសំខាន់មួយចំនួន។ ប្រាសាទ
បន្ទាយឆ្មាត្រូវបានឧទ្ទិសថ្វាយដល់បុត្ររបស់ព្រះមហាក្សត្រ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧
ដែលបានសោយទិវង្គតក្នុងការច្បាំងជាមួយនគរចម្ប៉ា។
សមរភូមរវាងខ្មែរ ចាមត្រូវបានពណ៌នាដោយចម្លាក់លាន។
ប្រាសាទនេះមានទីតាំងប្រហែល៧០គីឡូម៉ែត្រភាគខាងជើងក្រុងសិរីសោភ័ណ
ដែលបម្រើជាច្រកចូលទីកាន់ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មា
ដែលទាមទាការធ្វើដំណើរមួយថ្ងៃពេញ និងត្រលប់មកពីខេត្តសៀមរាបវិញ។
វាក៏មានការងាយស្រួលផងដែរបើធ្វើដំណើរមកពីខេត្តបាត់ដំបង។អាងត្រពាំងថ្ម
តំបន់អភិរក្សសត្វទុង (Sarus Crane)
អាងត្រពាំងថ្មជាកន្លែងដំបូងមួយដើម្បីទស្សនាបក្សីក្នុងចំណោមកន្លែង
ជាច្រើនស្ថិតនៅភាគពាយព្យប្រទេសកម្ពុជា។
តំបន់នេះផ្ដល់ជូននូវឱកាសតែមួយគត់ដើម្បីសង្កេតមើលយ៉ាងងាយស្រួលនូវ
ភាពសម្បូរបែបនៃប្រភេទបក្សីបូករួមទាំងប្រភេទសត្វទុងភាងខាងកើត
ដែលស្ថិតក្នុងគ្រោះថ្នាក់
និងជាប្រភេទសត្វស្លាបចេះហើរធំបំផុតរបស់ពិភពលោក។
តំបន់ការពារនេះជាតំបន់រក្សាទុកយ៉ាងធំដែលបង្កើតឡើងដោយការ
កម្លាំងពលកម្មអំឡុងសម័យខ្មែរក្រហម
ដែលសព្វថ្ងៃជាជម្រកដីសើមតែមួយគត់។ ក្រៅពីសត្វទុង (Sarus Crane)
ទីនេះក៏ជាជម្រកនៃប្រភេទសត្វជាង២០០ប្រភេទផ្សេងទៀត
ដែល១៨ប្រភេទត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទសត្វទទទួលរងការគំរាមកំហែង
ទូទាំងពិភពលោក ឬទទួលរងការគំរាមកំហែលស្ទើរពេញពិភពលោក។